สรุปบทความจากรายการ

"สาระจากเมืองมังกร ตอนที่ 28 การบูชาเซ่นสรวง ประเพณีแต่โบราณ"

ออกอากาศทาง TNN2 Truevision ช่อง 8 ทุกวันจันทร์-วันศุกร์ เวลา 20.20 - 20.30น.

            ประเพณีของคนจีนมีส่วนหนึ่งทำให้เป็นคนอ่อนน้อมถ่อมตน เด็กรุ่นหลังรู้จักเคารพผู้ใหญ่และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก็คือ การไหว้เจ้าในแต่ละสารท ทราบหรือไม่ว่า การไหว้เจ้ามีมาตั้งแต่สมัยพงศาวดารไคเภ็กเลยทีเดียว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประวัติศาสตร์ลัทธิเต๋า ซึ่งเอ่ยถึงสงครามซางโจ้ว ก่อนยุคชุนชิว ในตอนนั้น นักรบเมื่อสิ้นชีวิตก็ขึ้นไปเป็นเทพเซียนกันหมด
 

ชาวจีนถือว่า สิ่งที่มีชีวิตและให้คุณหรือโทษต่างก็มีเทพประจำทั้งหมด ยกตัวอย่างเช่น ดอกไม้ต้นไม้ที่เจริญงอกงาม ให้ความสดชื่น ให้ความสุขแก่ผู้พบเห็น ก็ยังมีเทพแห่งดอกไม้ ฝนตกก็มีเทพพิรุณ ฟ้าผ่าก็มีเทพอัสนี ในการรบครั้งนั้น มีเทพเซียนเกิดขึ้นถึง 348 องค์ด้วยกัน ซึ่งจะประจำในเรื่องต่างๆ แม้กระทั่งเทพไม้กวาด เทพเจ้าเตา ทุกอย่างที่มีคุณแก่มนุษย์ เป็นการสอนให้ชาวจีนรู้จักคุณของสรรพสิ่ง ไม่ทำลายข้าวของโดยง่าย รู้จักรักษาและเก็บงำ ถ้าหากทำความชั่ว ถึงแม้ตาของมนุษย์มองไม่เห็น แต่ตาของเทพเจ้าที่มีอยู่ทุกหนทุกแห่งก็เห็น นั่นคือ คตินิยมที่ถือกันมาช้านานกว่า 3,000 ปี นับเป็นสิ่งที่น่ายกย่อง

ในระยะแรกๆ เมื่อฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล ก็มีการบูชาเทพแห่งฝน ขอดลบันดาลให้ฝนตกลงมา เมื่อทำนาได้ผลอย่างดี ก็มีการบูชาเทพที่ดิน มีเทพแห่งการเพาะปลูก เมื่อปีนี้การเพาะปลูกดี ก็จะสร้างศาลในที่ดินเพาะปลูก เป็นการแสดงความกตัญญูและขอบคุณ ที่ปีนี้ฝนฟ้าดี การเพาะปลูกดี เวลาจะทำอะไรก็ต้องขออนุญาตเป็นการบอกกล่าวก่อน ด้วยการปักธูปและก็บอกเทพยดาที่ถือว่าเป็นเจ้าดิน

ชาวพุทธเราก็มีคติความอย่างนี้เหมือนกัน ดังมีเรื่องเล่าที่พระพุทธองค์เสด็จเมืองปาฏลีบุตร แล้วก็ตรัสกับพระอานนท์ว่า ที่ใดมีเทพผู้เป็นใหญ่ ก็จะดึงผู้มีอำนาจหรือผู้เป็นใหญ่เข้ามา จัดว่าเป็นคติที่คล้ายคลึงกัน ดังนั้น การบูชาในครั้งแรกจึงเกี่ยวพันกับชีวิตประจำวันของชาวจีน ทุกที่ทุกหนแห่งในแผ่นดินจีน ต่างก็มีการบูชาและเซ่นสรวงเทพเจ้า ยามที่เกิดประโยชน์แห่งตน หรือแม้กระทั่งในยามที่เกิดโทษ ก็ยังเซ่นสรวงขออภัย การที่ขอบคุณและขออภัยนั้น นับว่าเป็นการมองธรรมชาติและทุกสรรพสิ่งว่า ล้วนแล้วแต่เป็นผู้มีคุณทั้งสิ้น ชาวจีนจึงไม่ตัดไม้ทำลายป่า ทำลายสรรพสิ่งที่เกี่ยวพันกับการดำรงชีวิตของตน เพื่อความร่มเย็นเป็นสุข เพราะถือว่ามีคุณ แม้กระทั่งในครัว การจะใช้ของ จับต้องหรือจะทิ้งสิ่งใด ก็จะต้องเป็นของที่ไร้ประโยชน์จริงๆ จึงเป็นสิ่งที่เราน่าจะใคร่ควรพินิจพิจารณาว่า ในปัจจุบันนี้เรารักษาประเพณีนั้น เรามีความเข้าใจในประเพณีต่างๆ ดีหรือเปล่า อย่าไปเข้าใจว่าประเพณีความเชื่อเหล่านั้นงมงายไร้เหตุผล ทั้งๆ ที่มีเหตุผลและมีนัยยะซ่อนอยู่อย่างน่ายกย่อง

 

ชมรายการย้อนหลังได้ที่ http://www.youtube.com/watch?v=ALGBjIjUU_8